Steun Christenen in het Midden-Oosten

Radicale Moslims hebben grote delen van Syrië en Irak overgenomen en vervolgen daar op grote schaal Christenen die massaal deze gebieden ontvlucht zijn. Sommige organisaties roepen op tot een boycot van Islamitische landen waar Christenen worden vervolgd. Ik heb in Trouw van 13 augustus daartegen gepleit want de praktijk is dat daar dan juist Christenen door worden getroffen.   Hierbij de integrale tekst van dit pleidooi:

Economische boycot om christenvervolging tegen te gaan kan averechts werken

De voorzitters van de jongerenorganisaties van de CU, SGP en CDA zijn terecht boos over christenvervolging in de islamitische wereld. De voorbeelden die zij aanhalen zijn inderdaad schandalig. Maar hun voorstellen geven er blijk van dat ze de dagelijkse realiteit in moslimlanden onvoldoende begrijpen. Dat geldt in elk geval voor Egypte, het land dat ik sinds 35 jaar ken en waar ik al twintig jaar woon. Daar zal de economische boycot die de voorzitters bepleiten de voedingsbodem voor radicale ideologieën vergroten. De aanslagen, die volgens extremisten de hemelse lauwerenkrans brengen, zullen juist toenemen. Daarvoor zullen de plaatselijke christenen, aan wie de voorzitters hulp willen bieden, de hoogste tol betalen.

Egypte is met bijna 100 miljoen inwoners op een bewoonbare oppervlakte zo groot als Nederland, een van de belangrijkste islamitische landen, maar ook het land met de grootste christelijke gemeenschap in de Arabische wereld. Wetshandhaving is door een zwakke overheid nauwelijks aanwezig. Islamisten hebben sinds de afzetting van president Morsi, een jaar geleden, ongeveer 600 politiemensen in heel gerichte aanslagen vermoord nadat eerder leger en politie protesten hebben neergeslagen waarbij mogelijk een duizend islamisten zijn omgekomen. De staat deelt nog steeds harde klappen uit aan Islamisten, vaak op een wijze die uiterst twijfelachtig is vooral omdat de systemen en mensen ontbreken om beter te reageren.

Een deel van het probleem is theologisch. De traditionele islam is niet in staat radicale moslims goed van repliek te dienen. De verspreiding van radicale ideologieën verloopt vaak via hulpverlening aan de allerarmste wijken in steden en dorpen. Tientallen miljoenen Egyptenaren leven in afschuwelijke armoede. Ze ontvangen vooral van islamistische organisaties hulp, en niet van de staat. Egyptenaren hebben een sterk ontwikkeld geloof in sociale rechtvaardigheid, dat is positief, maar als die mentaliteit wordt gekoppeld aan radicale islamitische ideologieën kan dat ook heel gevaarlijk worden. De overheid is, door gebrek aan geld en organisatie, de grote afwezige bij deze hulpverlening.

President al-Sisi heeft onder enorme economische druk van onder andere het IMF de subsidies op grondstoffen, die voor de armsten enorm belangrijk zijn verlaagd. Doe daar dan nog eens een economische boycot overheen en extremisten kunnen zich in de handen wrijven want het zullen vooral de armsten zijn die worden getroffen. Dat biedt extremisten de kans om de bewoners van de sloppenwijken te vertellen dat zij van de Egyptische overheid en het Westen niets te verwachten hebben. Studenten van ons dialoogcentrum in Cairo waren vorige maand nog in zo’n wijk. Daar vertrouwen mensen alleen maar hun eigen zeer locale gemeenschapsleiders. Het is niet verwonderlijk dat die laatsten  onder invloed komen te staan van islamisten, omdat  die in tegenstelling tot de overheid wel praktische hulp verlenen.

Als een boycot niet werkt, wat kun je dan wel doen voor christenen in nood? Theologische hulp bieden aan de traditionele islam voor het formuleren van een antwoord op de ideeën van de extremisten  kan niet. Blijft over een medicijn dat lang niet alle kwalen geneest maar misschien wel enig positief effect kan hebben: gerichte hulp bij de oplossing van praktische problemen. Het zou deels het ongenoegen kunnen wegnemen, dat mensen in de armen drijft van extremisme. Denk eens aan de Egyptische landbouw: miljoenen kleine boeren zonder een menswaardig bestaan. Daarvoor een oplossing aandragen is niet eenvoudig. Kunnen Nederlandse experts daarbij helpen?

Op de bres staan voor vervolgde christenen moet! Maar doe het wel op een goede manier, die ook rekening houdt met de belangen van niet-christenen. Harde taal kan een fijn gevoel van opluchting geven maar kan voor de mensen die je ermee wil helpen juist rampzalig uitpakken.

**

We zijn uiterst dankbaar voor de vele jaren van steun en betrokkenheid voor ons werk. Dat is het leveren van een bijdrage aan betere verhoudingen tussen Moslims en Christenen want alleen dan kunnen Christenen daar een bestaan opbouwen. Een van de dingen die we hebben gedaan is onderzoek naar de statistieken van Christenen in Egypte, die, als die op dorpsniveau worden bestudeerd, laten zien waar de uittocht het grootst was en waar Christenen juist in aantal zijn gegroeid. Uit die gegevens blijkt dat in Egypte economische motieven wel een erg grote rol spelen. In het dorpje Sheikh Massoud in zuid-Egypte is de migratie van Christenen veel kleiner dan bijvoorbeeld het vlakbij gelegen dorpje al-Qufada. In Sheikh Massoud hebben Christenen eigen land waar ze van kunnen leven terwijl in al-Qufada het landbezit zo enorm versnipperd is dat je daar niet meer van kunt leven.

Omdat mijn werk in Egypte is maar mijn vrouw en kinderen i.v.m. hun opleiding in den Haag wonen reis ik zeker zes keer per jaar op en neer  naar Egypte. Ik heb daardoor  inmiddels vele koffers vol tweedehands kleding naar al-Qufada mee genomen (er staat nog veel kleding bij ons thuis waardoor ik voor nog een jaar koffers kan vullen). Maar er is veel en veel meer nodig dan af en toe tweede handskleding brengen. De vraag is daarom: zouden enkele kerken en/of organisaties  gezamenlijk een project in al-Qufada kunnen adopteren?

Jannie Batstra uit Utrecht bezocht ons in 2012 en maakte een prachtig fotoboek over al-Qufada dat wat van de armoede en de verdeling van kleding laat zien. Natuurlijk kunnen we voor iedereen die daarvoor belangstelling heeft nieuwe afdrukken maken.  Het valt op dat de meeste kerkgangers in al-Qufada jonge vrouwen met kinderen zijn. Dat komt omdat hun mannen in Cairo, Hurgada of Sharm el-Sheikh werken om hun gezin van een inkomen te voorzien. Ze wonen daarbij met een groep van mannen in een kamer omdat het veel te duur is om hun gezinnen uit het dorp (waar het leven goedkoper is) naar de stad te halen. Dat zijn natuurlijk verre van gezonde levensomstandigheden.

Ik ben ook graag bereid mensen te begeleiden die dit dorp zouden willen bezoeken. In Augustus nog zijn drie studenten van ons kantoor in Cairo naar deze regio geweest. Ik wordt vaak gevraagd of je wel door Egypte kunt reizen. Onze studenten vertellen we steeds dat ze niet naar de Sinaï of de Libische grens moeten gaan. Ook moet je natuurlijk demonstraties vermijden. Verder kun je goed door het land reizen als je het land en de mensen kent.

Onze Egyptische organisatie CIDT verzorgt ongeveer 50 keer per jaar een gratis Engelse elektronische nieuwsbrief over Egypte. Schrijf me als je ook op de verzendlijst van deze nieuwsbrief wilt komen te staan. Ik ben ook heel graag bereid om op een avond iets over Christenen in Egypte te vertellen. Afspraken kunnen rechtstreeks met mij of met Dick van der Steen worden gemaakt. Dick is de secretaris van de Nederlandse stichting Arab-West Foundation die ons werk in Egypte ondersteunt. (emailadres: [email protected])

Kees Hulsman

Eindredacteur Arab-West Report, Center for Intercultural Dialogue and Translation (CIDT)

Den Haag/Cairo

[email protected]